شامل سنندج (سنه)- بیجار- عشایر
سنندج : بافت قالیچه های سنه ظریفتر از بیجار است و بیشتر در اندازه های کوچک پشتی ذرع و نیم سجاده و ندرتا کلگی است. قالیبافهای سنه از پشم برای تار و پود خود استفاده میکنند انها پشم را خیلی میریسند یعنی خیلی نازک میکنند و تاب کمی هم به ان میدهند و با گره خاص سنندج می بافند واز دو پود پشمی استفاده میکنند که با پنجه اهنی دو پود پشمی خود را شانه میزنند و می کوبند(بعلت قابلیت ارتجاعی( فنری) پشم) برای همین قالیچه سفت و محکم وزمخت میشود و گاهی نمیتوان ان را تا کرد با اینکه بافت سنه مرغوبتراز بیجار است ولی پشت قالی مثل کاغذ سمباده برجستگی های ریزی دارد .
در فرشهایی که تمام پشم است رشته های تار را رنگ نمی کنند برای همین رنگ طبیعی پشم ریشه دیده میشود که پشم تار یکدست و یکرنگ و پود پشمی ان رنگ اجری یا ابی روشن است و از دو پود کلفت و یک پود نازک استفاده می کنند که پود نازک را وسط این دو پود کلفت می زنند.
برای قالیهای سنگین و درشت خرسک از دو پود کلفت بدون نازک استفاده میشود.
بیجار: بهترین بافتها در بیجار مربوط به ایل شاهسون از تیره امیر افشاری است که با ایل افشار در حوالی کرمان مشابهت دارد. بافته های بیجار درشت و سنگین و زمخت است گره ان ترکی است و گاهی از گره فارسی با تراکم زیاد (1500 تا 2500 گره در دسی متر مربع ) استفاده میکنند و اندازه ان از پشتی تا 15 متر مربع است. بافندگان بیجارگاهی بجای پشم از نخ برای تار و پود استفاده میکنند که در بافت تعداد تارها زیاد میشود و بهمین دلیل استحکام و استقامت قالی زیاد می شود که بجهت فشرده بودن بافت نخها را خیلی نازک می تابند.
تکنیک خاص پود گذاری ناحیه بیجار به سبک بیجاری معروف است پود کشی انها دو پوده است که بشدت میکوبند وفشردگی پودها تار قالی را به 2 قسمت میکند که اگر قالی ناشیانه حمل یا تا شود ترک بر می دارد برای همین باید لوله شود گاهی بافنده های بیجار نخهای پود را حتی تا پنج نخ از میان تارها رد میکنند که این علت سنگینی فرشهای انهاست وعیب فرش بیجار تلقی میشود.و چون دار قالی انها خیلی ابتدایی است تارهای پشمی در جریان بافت شل می شود.
عشایر: و اما عشایر همانطور که می دانیم هر چه بوده گذشته و دستبافته های انها اگر بگوییم که از بین نرفته باید اقرار کنیم که دیگر خبری از این دستبافتها نیست بعلت از بین رفتن زندگی ایلی و بد نبال ان پرورش ندادن دام و.... نه بافنده داریم و نه ......
شیوه بافت و شیرازه :
لول بافت ونیم لول و در اندک موارد تخت
لول بافت : صرفنظر از گره ترکی بیشترکشیدن پود در جهت افقی باعث قرار گرفتن تارها در دو سطح متفاوت می شود سپس پود را محکم می کوبند تا رجهای گره بهم بیشتر بچسبند و فرش سفت تر و محکمتر میشود و البته شکننده.
تخت : در این شیوه پود از پشت فرش دیده میشود . رشته های پود کشیده و محکم نمیشود و حالت تخت و مواج پیدا میکند و فرش نرم و انعطاف پذیر می شود برای همین صاف و چسبان روی زمین نمی ماند و جمع می شود.
شیرازه : از نوع شیرازه پیچی است که سر خود فرش است واغلب یکرنگ و همرنگ زمینه فرش است مگر شیرازه قالی خورجین که از چند رنگ به صورت یک در میان بافته می شود.
رنگ امیزی :
هر تکه فرش هویت مستقلی دارد که مستقیما با زندگی بافنده در ارتباط است رنگرزان کردستان پیشه ورانی
ماهرند و از همان مواد رنگی که در همدان بکار میرود استفاده میکنند و شیوه خاصی در رنگرزی با روناس دارند . در قالیهای بیجار رنگهای طبیعی پشم مانند خاکستری روشن و سیاه و شکری بدون رنگرزی همزمان
با استفاده از رنگهای گیاهی به کار برده میشود. رنگهای بکار رفته در زمینه هماهنگ هستند و با ظرافت بکار برده میشوند ابی تیره و قرمز لاکی رنگهای حاکمند و از قهوه ای و زرد نیز استفاده می شود بعضی از قالیهای قدیمی بیجار با ترکیبی از ابی روشن و تیره بافته می شوند . قبلا رنگرزی به صورت محلی و خانگی بوده و رنگها یکدست نبودند . همه رنگها را خود میساختند به جز رنگ ابی و سبز که برای تهیه رنگ سبز اول نخ را به رنگ زرد در می اورند و برای تبدیل ان به سبز ان را به بیجار می فرستادند تا توسط رنگ ابی کار به سبز تبدیل شود گاهی یک رنگ اصلی در چند نوبت اماده می شد و به تبع ان یک بار پر رنگ و گاهی کمرنگ در می امد و گاهی خطاهای چشمی در انتخاب رنگها موجب میشد در زمینه فرش رگه هایی دیده شود و یک گل مشابه با چندین رنگ غیر قابل همگون بافته شود . امروزه رنگرزی به صورت متمرکز و در شهر انجام میشود در قالیهای بیجار رنگهای شاد مثل قرمز و رنگهای متمایل به ان بخصوص رنگهای بژ صورتی پوست پیازی مشکی سفید حنایی و انواع سبزها در زمینه های سرمه ای و سفید و قرمز زیاد به چشم می خورد . تضاد رنگها با زمینه خیلی زیاد است و بکار بردن رنگهای سبز و سفید و پیازی و کاهی در زمینه لاکی شادابی دیگری به فرشهای بیجار می دهد و نقش ها را در دید واضح و روشن و بر جسته میکند .
رنگ زردی که تهیه میکنند را با برگ مو رنگ می کنند و بوسیله زاج سفید به کلاف خاصیت رنگ پذیری می دهند در کل رنگهای طبیعی را در مایه های ابی سرمه ای قرمز پسته ای طلایی قهوه ای و سبز بکار میبرند .
یکی از ویژگی های رنگ پردازی قالی بیجار افتاب خوردگی رنگ پذیری دلنشین و ارام بخش ان بوده است که به مرور زمان شادابتر میشده . تعداد رنگها از 27 رنگ تجاوز نمیکند و رنگهای قرمز و سفید و سرمه ای بیش از دیگر رنگها بکار برده می شود .
عشایر کردستان هم در بافته هایشان بیشتر از پشمهایی با رنگ قهوه ای و بلوطی استفاده میکنند ( شاید دیگر استفاده میکردند...)
ضروری میدانم که از تمامی مردم خوب و مهربان کردستان بویژه دوستانی که ما را در این تحقیق یاری نمودند تشکر کنم با ارزوی سلامتی و موفقیت برای همه هموطنان کرد عزیزم در دیار کردستان ایران .
