تأمین اجتماعی در ایران با تکیه منابع مالی اسلام
تحقیق حاضر را می توان به دو بخش نظری و تجربی تقسیم نمود در بخش نظری تحقیقات انجام شده حول محور تأمین اجتماعی است ولی ادبیات آن در بین اندیشمندان اسلامی چند سالی است که رواج یافته است.
ولی تحقیق حاضر که در صدد برآورد مقدار بالقوه مقدار پولی منابع مالی لازم الاداء و ارتباط آن با تأمین اجتماعی می باشد در نوع خود در ایران تازه و بدیع می باشد و به همین علت اگر چه تحقیقی تازه و قدمی ابتدائی در حوزه تحقیقات اقتصاد اسلامی بوده ولی امید داریم تا زمینه ساز تحقیقات بعدی در این زمینه باشد.
از آن جا که تحقیق حاضر به طور کلی به دو بخش نظری و کاربردی تقسیم شده در فصل اول به مباحث نظری و اصول و مبانی تأمین اجتماعی در اسلام پرداخته می شود. به همین خاطر در فصل دوم به تعریف تأمین اجتماعی و مفاهیم مربوط به آن که در طی تقریباً قرن گذشته وارد حوزه علوم اجتماعی شده، پرداخته می شود.
در فصل سوم به طور گذرا به اصول و مبانی تأمین اجتماعی متعارف پرداخته شده و در فصل چهارم اصول و مبانی تأمین اجتماعی در اسلام مورد تحقیق قرار می گیرد که سه اصل عدالت، اخوت و برادری و کرامت انسانی به طور تفصیل مورد بحث قرار می گیرد و ارتباط آنان با تأمین اجتماعی را از متون اصلی (قرآن و سنت) نشان داده شده است.
در دو فصل پنجم و ششم به نقش و وظایف مردم و حکومت در تأمین اجتماعی از منظر اسلام می پردازیم. و در فصل هفتم منابع مالی تأمین اجتماعی از دیدگاه اسلام را بر می شمارند. و به فراخور حال هر کدام را توضیح می دهیم از آن جا که در این تحقیق در صدد محاسبه حقوق مالی لازم الاداء در اسلام که ماهیت تأمین اجتماعی دارد و از طرف دیگر با توجه به آمارهای موجود در کشور مقدار آن قابل برآورد باشد لذا مباحث نظری و فقهی مربوط به خمس و زکات که تحت این مفهوم می باشند را با تفصیل بیشتر بحث می نماییم.
فصل هشتم را به خطرات و حوادثی که در اسلام به طور منصوص مورد حمایت تأمین اجتماعی قرار می گیرد اختصاص دارد.
در فصل نهم در ابتدا روش های برآورد مالیات را که از جانب اقتصاد دانان بخش مالیه ارائه شده را برای برآورد خمس طرح نموده و بعد از بررسیی محدودیت های هر یک، روش شبیه سازی خرد را برای برآورد خمس در سطح کشور انتخاب می نماییم.
در نهایت در فصل دهم ارقام هزینه های مذهبی لازم الاداء در سطح ملی از طریق جمع تفکیکی آنها به دست آمده و با یکدیگر مقاسیه می گردند و سپس مقادیر بالقوه با مقادیر بالفعل آن که از جانب خانوارها پرداخت شده است مقایسه گردیده و آن گاه مقادیر و نسبت مجموع آن با مجموع درآمدهای مالیاتی دولت مقایسه می گردد، که در صورت قابل اعتناء و توجه بودن این ارقام پیشنهاداتی برای برنامه ریزی، جمع آوری این مقادیر، هدایت و افزایش کارآئی مصارف آن ارائه خواهد شد.
ناگفته پیداست که انجام تحقیقات تجربی و کاربردی محدودیت های خاص خود را داراست بالاخص اگر تحقیق دو نوع خود تازه و بدیع بوده و اطلاعات مربوط به متغیرها و پارامتری های مربوطه بر اساس مبانی نظری آن علم جمع آوری نشده باشد که در این صورت اطلاعات موجود در رابطه با متغیرهای دیگر باید شبیه سازی گردیده و برای محاسبه مورد استفاده قرار گیرد. مضافاً اینکه اگر این نوع تحقیقات در کشورهائی که از نظام اطلاعاتی و آماری منسجم برخوردار نمی باشد، صورت پذیرد مشکلات کار چند برابر خواهد شد. بنابراین در ابتداء و مقدمه محدودیت هایی که در برآورد مقدار منابع مالی تأمین اجتماعی، این طرح با آن مواجه بوده است، عنوان شده است.