علم در آیات و روایات از دیدگاه امام
چکیده
علم این موهبت و هدیه گرانبهای الهی به بشریت, که به وسیله آن انسان ها بر هم? مخلوقات الهی برتری یافتند, موضوعی است که قرآن کریم و رسول اکرم (ص) و اهل بیت (ع) همواره انسان ها را به آن توجه داده و اهمیت و عظمت آن را گوشزد کرده اند.
امام خمینی (ره) نیز با الهام از آیات قرآن کریم و سخنان گهربار معصومان (ع), سخن های نغز و مهمی ارائه کرده که این مقاله به آن پرداخته و به این نتیجه رسیده است که ایشان بر فرمایش رسول گرامی اسلام (ص) که فرمودند: «مهم ترین و با ارزش ترین علم, علم به الله و توحید الهی, علم به اصول عقاید, علم به احکام, و اخلاق است و سایر علوم در صورت سودمند بودن در تقویت ایمان با ارزشمند», تأکید داشته است.
کلید واژه: علم, اولو العلم, طالبان علم

ادامه مطلب...

آیا علم و فلسفه از دین جداست و به آن احتیاجی ندارد؟
نظریه جدایی علم و فلسفه از دین مربوط به قرن نوزدهم و بیستم با هدف شعله‏ور شدن آتش مشاجره و نزاع میان مردم، کسب شهرت اجتماعی و سوء استفاده از پدیده نوگرایی و بعضا کسب حقیقت صورت گرفته است. اساسا شیوع تضاد علم و دین در مغرب زمین در نتیجه برخورد ارباب کلیسا با علم به وجود آمده است در حالی که دانشمندان غربی اعترافاتی در مورد هماهنگی علم و دین داشته‏اند و از سوی دیگر گفته‏اند علم به طور جدی مدیون دین مقدس اسلام است. نویسنده با تعاریفی جامع در باره مفاهیم علم، فلسفه، حیات معقول و دین به اثبات اتحاد و هماهنگی بین آنها پرداخته و علم و دین و فلسفه (بمعنی حکمت) را سه رکن اصلی حیات معقول شمرده و هیچ گونه تعارضی در بین آنها ندیده بلکه علم و فلسفه را محتاج دین می‏داند.

ادامه مطلب...

علم بدون معنویت مطلوب کمال انسانی نیست و معنویت بدون علم و دانش هم ارزشی ندارد. 
  وایمان و علم به عنوان دو بال برای حرکت به سوی کمال و سعادت ابدی است.واگر علم و ایمان در کنار هم باشند? هم سعادت دنیوی و هم سعادت اخروی انسان را تضمین می کند و آنچه که برای همه ما لازم است، این است که به تاثیرگذاری علم و معنویت بر جان و روح انسان بیاندیشیم و علم و معنویتی که در انسان موثر باشد، ارزشمند است.  با  اشاره ای به حدیثی از پیامبر اسلام(ص) به روایت از امام رضا(ع) که می‌فرماید، علم و معنویت سه اثر نورانیت در زندگی، بصیرت و خشیت الهی برجای می‌گذارد.

منبع:www.sarkhat.com 

دین، علم و تکنولوژی
دانش و تکنولوژی نوین ظاهراً در بستری نشو و نمو پیدا کرده که صبغه ی دینی ندارد. اینکه «ظاهراً» گفته می شود به دلیل آن است که دانشمندان علوم جدید خودشان را به دور از علقه های دینی و دینداری نمی دانند. اما روشنفکران سکولار که عهده دار تفسیر دنیای مدرن می باشند، غالباً تصویری غیردینی از علم و صنعت نوین ارائه داده اند. از این رو، تلقی عمومی از رابطه ی دین و دانش چیزی خلاف واقعیت خواهد بود. برداشت القاء شده آن است که رابطه ی مثبتی میان علم و دین برقرار نبوده و بشر در دو راهی علم و دین گرفتار آمده است. لذا بسیاری از پرسش هایی که روشنفکران در باب نسبت علم و دین طرح کرده اند، عمدتاً با همین تلقی و پیش فرض است. پرسش هایی که خواهد آمد، نمونه ای از اینگونه تلقی های روشنفکرانه است.

ادامه مطلب...

وقتی که به مسایل مربوط به علم و عالم از نگاه پیامبر اعظم(ص) می نگریم، انسان حیرت زده می شود که چقدر آن بزرگوار به علم و عالم اهمیت می داد. و چقدر به کلیات و جزئیات این مساله توجه نموده است: به علم، علوم سودمند، زیان آور، انتشار علم، عالم، عالم با عمل، بی عمل، زندگی و مرگ عالم، حق عالم، هم نشینی با علما، پرسش از عالم، دوستدار علم، علم آموز، نهی از جهل گویی، علم گم شده مومن و...

از اولین روزهای دعوت پیامبر اعظم(ص) محور اصلی تبلیغ آن حضرت، زدودن زنگار از عقل های انسان هایی بود که به علت اعتقادات خرافی راه هر گونه علم آموزی، تحقیق، تفکر و مناسبات عقلانی را برخود بسته بودند. پیامبر اعظم(ص) بعد از دعوت به یکتا پرستی، سعی فراوان نمود تا باب علم، تحقیق و رجوع به عقل و ادراک را در میان مسلمانان رواج دهد.

از نظر پیامبر اعظم(ص) علم بدون تربیت مقامی ندارد. زیرا در بیشتر احادیث به نوع استفاده از علم تکیه زیاد می فرمایند. بیشتر دانشمندان نیز معتقدند که اگر علم بدون تهذیب باشد، قساوت می آورد. «چنان چه شهید(ره) در منیه می فرماید: علم بدون تربیت برای انسان قساوت می آورد.»

 عنوان نگاه به «علم و عالم» مطلبی است که امروزه از منظرهای مختلف به آن نگریسته می شود. زیرا یکی از نیازهای اصلی برای پیشرف به سوی جامعه متعالی است.

عمل به یکی از آن ها برای مسلمین کافی است تا به علم اهمیت زیاد دهند، و به دنبال کسب علم بروند. و خودشان را به بالاترین سطح علمی جهان برسانند.

علم واقعی از دیدگاه حضرت پیامبر گرامی اسلام(ص)
عَنْ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَی ع قَالَ دَخَلَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْمَسْجِدَ فَإِذَا جَمَاعَةٌ قَدْ أَطَافُوا بِرَجُلٍ فَقَالَ مَا هَذَا فَقِیلَ عَلَّامَةٌ فَقَالَ وَ مَا الْعَلَّامَةُ فَقَالُوا لَهُ أَعْلَمُ النَّاسِ بِأَنْسَابِ الْعَرَبِ وَ وَقَائِعِهَا وَ أَیَّامِ الْجَاهِلِیَّةِ وَ الْأَشْعَارِ الْعَرَبِیَّةِ قَالَ فَقَالَ النَّبِیُّ ص ذَاکَ عِلْمٌ لَا یَضُرُّ مَنْ جَهِلَهُ وَ لَا یَنْفَعُ مَنْ عَلِمَهُ ثُمَّ قَالَ النَّبِیُّ ص إِنَّمَا الْعِلْمُ ثَلَاثَةٌ آیَةٌ مُحْکَمَةٌ أَوْ فَرِیضَةٌ عَادِلَةٌ أَوْ سُنَّةٌ قَائِمَةٌ وَ مَا خَلَاهُنَّ فَهُوَ فَضْل‏[1]

روزی عده ای در مجلسی، مردی را حلقه کرده و از او پیرامون موضوعات مورد نظر خویش سئوال می کردند. پیامبر گرامی اسلام«ص» وارد جمع آنها شده و راجع به شخص مذکور پرسیدند. در جواب ایشان گفتند: این شخص علامه است. پیامبر«ص» با شنیدن پاسخ آنان، دوباره راجع به دانش وی سوال کردند. اصحاب دانش فرد مذکور را در حوزه های نسب شناسی، تاریخ و ادبیات، بر شمردند. حضرت فرمودند: دانش های این مرد آگاهی هایی هستند که کسی از ندانستن آن ضرر نمی بیند و کسی هم که آنرا می داند برایش سودی ندارد و ادامه دادند که علم حقیقی سه چیز است: علم به اعتقادات، احکام و اخلاق. به غیر از این سه، تمام دانستی های بشر از فضایل به شمار می رود نه علوم.

ادامه مطلب راهم ببینید.

اسولات خوارج در رابطه با علم با حضرت علی (ع)

ز سلمان فارسی روایت شده است که رسول خدا (صلی الله علیه وآله) فرمود: «انا مدینة العلم وعلی بابها» خوارج وقتی این حدیث را شنیدند به امام علی (علیه السلام) حسد ورزیدند. از این رو ده نفر از سران خوارج گرد آمدند و گفتند: یک سؤال واحد را هر یک از ما تک تک از علی (علیه السلام)بپرسد تا ببینیم که چگونه به ما جواب می دهد. اگر به هر یک از ما جواب یکسانی داد، معلوم می شود که او علمی ندارد. 

یکی از آنان آمد و گفت: یا علی العلم افضل أم المال؟
حضرت علی (ع) جواب داد: «إن العلم افضل» علم برتر است.

آن مرد پرسید: به چه دلیل؟
فرمود:
«لان العلم میراث الانبیاء والمال میراث قارون وهامان وفرعون وعاد وشداد»
(زیرا علم میراث پیامبران است و مال میراث قارون و هامان و فرعون و شدّاد است.)

آن مرد نزد دوستان خود رفت و این جواب را به آنان گفت.
نفر دوم برخاست نزد ایشان آمد و همان سؤال را از وی پرسید.
امام علی (ع) پاسخ داد: «العلم افضل» علم بهتر است.
عرض کرد: به چه دلیل؟
فرمود:
«لان المال تحرسه والعلم یحرسک»
زیرا مال را تو باید نگهداری کنی ولی علم ترا حفظ می کند.

او نیز این جواب را به دوستانش خبر داد، گفتند:علی راست گفته است.
سومی برخاست و آمد پرسید: ای علی علم بهتر است یا ثروت؟
فرمود: «بل العلم أفضل» علم بهتر است.
گفت: به چه دلیل؟
فرمود:
«لان لصاحب المال اعداء کثیرة ولصاحب العلم اصدقاء کثیرة»
زیرا ثروتمند دشمنان بسیاری دارد و دانشمند دوستان فراوانی دارد.

او نیز نزد دوستانش برگشت و جواب را به آنان گفت.
چهارمی برخاست و آمد پرسید: یا علی العلم افضل أم المال؟ ای علی علم بهتر است یا ثروت؟
فرمود: «بل العلم أفضل» علم بهتر است.
گفت: به چه دلیل؟
فرمود:
«لان المال إذا تصرفت فیه ینقص والعلم إذا تصرفت فیه یزید»
زیرا وقتی در مال تصرّف کنی کاهش می یابد، ولی وقتی در علم تصرّف کنی افزوده می شود.

او نیز نزد دوستانش برگشت و جواب را به آنان خبر داد.
پنجمی آمد پرسید: یا علی العلم افضل ام المال؟ ای علی علم بهتر است یا ثروت؟
فرمود: «بل العلم أفضل» علم بهتر است.
گفت: به چه دلیل؟
فرمود:
«لان صاحب المال یدعی باسم البخل واللوم، و صاحب العلم یدعی باسم الاکرام والاعظام»
زیرا ثروتمند به نام بخیل و لئیم خوانده می شود، و دانشمند با اکرام و اعظام خوانده می شود.

او هم نزد دوستانش برگشت و جواب را به اطلاع داد.
ششمی آمد و پرسید: یا علی العلم افضل أم المال؟ ای علی علم بهتر است یا ثروت؟
فرمود: «بل العلم» علم بهتر است.
گفت: به چه دلیل؟
فرمود:
«لان المال یخشی علیه من السارق والعلم لا یخشی علیه»
زیرا این ترس وجود دارد که مال را دزد ببرد ولی در مورد علم ترسی وجود ندارد
.

او نیز نزد دوستانش برگشت و جواب را به آنان گفت.
هفتمی پرسید: یا علی العلم افضل أم المال؟ ای علی علم بهتر است یا ثروت؟
حضرت جواب داد: «بل العلم أفضل» علم بهتر است.
گفت: به چه دلیل؟
فرمود:
«لان المال یندرس بطول المدة ومرور الزمان والعلم لا یندرس ولا یبلی»
زیرا مال با طول مدّت و گذر زمان فرسوده و کهنه می شود. و علم کهنه نمی شود و دچار آفت نمی گردد.

او هم نزد دوستانش برگشت و جواب را اطلاع داد.
[ شیخ یوسف بحرانی می گوید: سؤال نفر هشتم و جواب آن از نسخه ی اصلی افتاده بود.]
نفر نهم پرسید: یاعلی العلم افضل أم المال؟ ای علی علم بهتر است یا ثروت؟
حضرت جواب داد: «بل العلم» علم بهتر است.
گفت: به چه دلیل؟
فرمود:
«لان المال یقسی القلب والعلم ینور القلب»
زیرا ثروت باعث قساوت و سنگدلی می شود و علم قلب را نورانی می کند.

او هم نزد دوستانش برگشت و جواب را به خبر داد.
نفر دهم آمد پرسید: یا علی العلم افضل أم المال؟ ای علی علم بهتر است یا ثروت؟
فرمود: «العلم» علم
عرض کرد: به چه دلیل؟
فرمود:
«لان صاحب المال یتکبر و یتعظم بنفسه و ربما ادعی الربوبیة وصاحب العلم خاشع ذلیل مسکین»
زیرا ثروتمند تکبّر می ورزد و خود را بزرگ می شمارد و چه بسا گاه ادّعای ربوبّیت کند، ولی دانشمند خاشع و افتاده و مسکین است.

او هم نزد دوستانش برگشت و جواب را به آنان خبر داد.
آنگاه ده نفر همگی گفتند: خدا و رسولش راست گفته اند و شکّی نیست که علی (ع) باب همه ی علوم است.